بازشناخت تجربیات معماری بومی در جنوب خراسان، جهت حفاظت و مرمت معماری خشتی

فنون ساده و در ظاهر پیش پا افتاده اجرایی در معماری سنتی، نکات فنی و کاربردی بسیاری را بهمراه دارند که تحقیقهای متفاوتی را از سوی پژوهشگران می‌طلبد. بررسی نکات اجرایی ساختارهای خشتی، بر اساس داشته‌های بومی در جنوب خراسان، و قابلیت آنها برای استفاده در حفاظت و مرمت دیگر ساختارهای خشتی ایران، موضوعی است که در این مقاله به آن پرداخته می‌شود. بزرگترین منبع اطلاعات معماری هر منطقه، معماران بومی همان منطقه خواهند بود، زیرا ساخت معماری بواسطه شرایط متغییر مواد و مصالح، ساختار زمین شناسی و اقلیمی میتواند دارای ریزکاریهای ظریفی باشد که جز در ذهن معمار بومی در جایی نگاشته نشده و جامعه معماری و سازه ایران، اندک اندک در حال از دست دادن این اطلاعات ارزشمند است. جهت دستیابی به این مهم، این مقاله مصاحبه مستقیم با معماران بومی باتجربه را پیگیری نموده تا بتواند بخشی از این دانش را حفاظت و قابل انتقال نماید. برای این منظور پس از بررسی‌های میدانی و شناسایی معماران سنتی باتجربه در منطقه و همچنین تنظیم پرسشنامه، با مراجعه حضوری، مصاحبه با 8 نفر از معماران سنتی، انجام و نتایج حاصل از آن‌ها جمع آوری و تجزیه و تحلیل گردید. بررسی حاضر در قالب یک پژوهش کاربردی-توسعه‌ای و با تکیه بر روش‌های ترکیبی (توصیفی، پیمایشی و میدانی اکتشافی) انجام شده و روش اصلی یافته اندوزی نیز با تکیه بر مطالعات میدانی انجام پذیرفته است. تجزیه و تحلیل انجام شده نیز از نوع تحلیل محتوا بوده که در آخر به صورت خلاصه شده در قالب توصیه‌هایی برای حفاظت و مرمت بنا‌های خشتی مورد توجه قرار گرفته‌اند. با توجه به نتایج حاصل، آموزه‌های معماری و تجربیات معماران بومی که بخشی مهم از آن‌ها به شمار می‌آیند، قابلیت به روز شدن برای اقدامات مرمتی امروزه را داشته و توصیه‌هایی مفید را ارائه می‌دهند که توجه به آن‌ها در مواجهه حفاظتی و مرمتی موجب ضمان و بقای بناهای خشتی خواهند شد.